Alle deelnemende projecten van het INTERREG project EnerPRO worden medio september succesvol afgerond. Het project heeft 4 jaar geduurd. Tijdens dit slotevent willen we de resultaten van het INTERREG project samen met jou in het zonnetje zetten. Centraal staat de grensoverschrijdende samenwerking en het delen van kennis en ervaringen. In 2022 heeft EnerPRO bovendien de Grenzlandpreis gewonnen tijdens de Grenslandconferentie 2022 in Aken.
Diverse Duitse en Nederlandse ondernemers zullen hun eindresultaat van het EnerPRO project en de toegevoegde waarde van EnerPRO delen. Hoe dragen deze innovaties bij aan de energietransitie en grensoverschrijdende samenwerking?
13.00
In gesprek met Prof. Dr. Mario Adam (Leiter des ZIES Zentrum für Innovative Energiesysteme) en Piet Boomsma , Regionaal Programmamanager INTERREF Duitsland-Nederland over de toegevoegde waarde van het INTERREG project EnerPRO in de energietransitie.
13.20
Renewable energy generation: In gesprek met regiocoördinator en verschillende projectmanagers over hernieuwbare energieopwekking. Aan tafel nemen plaats: Wilco van Kampen van XINTC Global en Christian Kirschning van SolarAnts Floating.
13.40
Optimization of existing systems: In gesprek met de regiocoördinator en verschillende projectmanagers over het verminderden van CO2 uitstoot. Aan tafel nemen plaats: Marc Graaf van SynErgy, Stijn Kragt van ClimAdT en Jorg Rijkschroef van Sit&Heat.
13.50
Terugblik en vooruitblik met Philipp Riegebauer en Stefan Lambach.
14.00
Op het inspiratieplein kun je de innovatie uit het EnerPRO project nader bekijken. Onder het genot van een hapje en een drankje kan er verder gepraat worden met de aanwezigen.
Na afloop van elke sessie is er mogelijkheid om vragen te stellen.
Nog iets meer dan een maand, dan is het zo ver: het innovatieve festival The Future of Us op donderdag 6 oktober 2022. Dit jaar met het thema – changing our ways: Hoe trotseren we de afhankelijkheid van grondstoffen binnen de energietransitie?
De dagvoorzitters zijn inmiddels bekend. Raymond Reesink zal ons meenemen in het algemene programma en begeleidt het dynamische programma van podium Blue. Met flair, humor en kennis zal Marlies Claasen op podium Pink zorgen dat de inhoud tot zijn recht komt. Als keynote spreker zal niemand minder dan Guillaume Pitron ook podium Blue betreden. Hij zal ons zijn oplossing voor de eindigheid van grondstoffen binnen de energietransitie vertellen. Het belooft nu al een interessant programma te worden met een zeer actueel onderwerp.
Het evenement is voorbij en het is daardoor niet meer mogelijk om je aan te melden
Connectr Live Event: ‘Smart Energy Solutions’
Op dinsdag 11 oktober wordt op Industriepark Kleefse Waard in Arnhem het Live event ‘Smart Energy Solutions’ georganiseerd. Van 13:00 tot 16:30 staat de vraag ‘hoe versnellen we de opschaling en implementatie van innovaties om toe te werken naar een toekomstbestendig energiesysteem?’ centraal.
Je zult worden geïnformeerd over Smart Energy Innovaties die in de pijplijn zitten en binnenkort op de markt komen. Realistische ideeën die effectief kunnen opschalen en toepasbaar zijn in de praktijk. Ontwikkelingen in netcodes, wet- en regelgeving en energiemarkten. Dat samen impact realiseren tot de mogelijkheid behoort laten de organisatoren en hosts: Dutch Power, TKI Urban Energy, Connectr, RVO, Stichting Gelijkspanning Nederland en ElaadNL zien.
Het programma vind je hier. Voorafgaand aan het programma vindt er een rondleiding plaats bij Connectr op het prijswinnende Industriepark Kleefse Waard in Arnhem. En na afloop is er een netwerkborrel op het innovatieplein.
Wil jij dit mooie event niet missen? Meld je dan hier aan.
Innovatief festival: The Future of Us
Op donderdag 6 oktober is het zover: The Future of Us – changing our ways. Het festival vindt plaats op Industriepark Kleefse Waard en is een event over de belangrijkste thema’s van nu: de energietransitie, circulaire economie en het innoveren van beiden.
Kom ook en stap in onze tijdmachine. Terug in de tijd gaan we zeker niet, we kijken vooruit. Hoe ziet onze toekomst eruit? Onze economie draait op volle toeren, alles is circulair, energie wordt duurzaam opgewekt en innovaties reiken tot in de hemel. Wat zeggen we? Innovaties reiken veel verder, tot in het heelal.
Dit jaar zoomen we in op de eindigheid van grondstoffen voor de energietransitie: Energie produceren met groene technologieën, zoals zon en wind, vergt veel schaarse grondstoffen. Hoe gaan we aan dit dilemma het hoofd bieden binnen de energietransitie?
Uitreiking Jan Terlouw Innovatieprijs
Tijdens dit innovatieve festival zal ook weer de Jan Terlouw Innovatieprijs worden uitgereikt! De Jan Terlouw Innovatieprijs is een prijs voor duurzame en innovatieve ondernemingen die sinds 2011 jaarlijks door Kiemt wordt uitgereikt. Hiermee stimuleren we ondernemers die verder kijken dan vandaag en met duurzame innovaties de toekomst dichterbij brengen. De prijs is een erkenning aan deze visionairs. De hoofdprijs omvat 10.000 euro prijzengeld en ruime media-aandacht.
Heb jij dit mooie event afgelopen jaar gemist, of wil je nog eens terugblikken op een spetterend event? Kijk dan nog eens naar de aftermovie:
Wil je dieper in het programma van afgelopen jaar duiken? Kijk dan op de website van The Future of Us, waar je bijna het volledige programma van 2021 terug kan kijken.
Initiatiefnemers van The Future of Us:
GGI Innovations B.V.
Genomineerden Jan Terlouw Innovatieprijs 2022 bekend
Uit 27 unieke aanmeldingen heeft een expertcommissie acht baanbrekende innovaties geselecteerd voor de Jan Terlouw Innovatieprijs 2022.
Innovaties die een duurzame impact maken op de maatschappij, zijn belangrijker dan ooit tevoren. Dit jaar wordt alweer voor de 12de keer op rij tijdens het festival The Future of Us – changing our ways de eervolle Jan Terlouw Innovatieprijs uitgereikt.
Hoofdprijs
De drie genomineerde innovaties voor de hoofdprijs 2022 zijn: H2Trac BV met de Elektrische trekker E-OX, Callic BV met de Aquathermie Skid en HyMatters met de Waterstoftrailer. Alle innovaties leveren een uitermate belangrijke bijdrage aan de energietransitie en/of circulaire economie, richten zich op een globale markt en stimuleren duurzaam gedrag en bewustwording.
Ambitieprijs
De vijf genomineerde innovaties voor de ambitieprijs 2022 zijn Zenon Energy met de Zenon Titan – Titanaan batterij, Pureps BV met de Circulair maken EPS (piepschuim), Qconcepts Design & Engineering BV met de Zero Emission Shipping, Omlab met de BuildMatterial en NoPalm Ingredients met Microbiele olie uit reststromen als vervanger van palmolie. De ambitieprijs is bedoeld als aanmoediging, gericht op start-ups en kleine bedrijven die werken aan de ontwikkeling van duurzame innovaties, maar die nog in een vroege fase van ontwikkeling zitten.
Duurzame Award
Voor de Jan Terlouw Innovatieprijs gelden verschillende criteria. Zo moet het gaan om een tastbare innovatie op het gebied van energietransitie en/of circulaire economie. Naast het prijzengeld, de geboden ondersteuning en media aandacht heeft de te winnen award ook een fysieke vorm. Voor deze circulaire award is volledig gebruik gemaakt van reststoffen en materialen uit hernieuwbare bronnen. Naast resthout is ook gerecycled plastic van Kiemt partner Save Plastics en op hennepvezel gebaseerd materiaal van Biopanel gebruikt.
Jury
De juryleden voor dit jaar zijn Harry Webers als voorzitter, Martijn Bongaerts van Alliander, Erik Klaassen van Contour Advanced Systems, Erik van der Veer van Dutch Boosting Group en Maria Fennis van HyET Hydrogen.
EnerPRO: de rotatieturbine van Dochteren IA in samenwerking met Mechatronik-Institut Bocholt
Bij EnerPRO staat samenwerking in de ontwikkeling van energie technologieën centraal. EnerPRO loopt tot 31 augustus en het laatste project dat vanuit deze internationale samenwerking, subsidie heeft ontvangen is Dochteren IA. Zij werken samen met hun Duitse partner Mechatronik-Institut Bocholt van de Westfälische Hochschule aan een rotatieturbine.
Het project
Deze turbine is gebaseerd op het visvriendelijke en beproefde vortex turbine ontwerp en wekt elektriciteit op uit langzaam stromend water met laag verval. Doorontwikkeling van dit project richt zich erop om ook met grote verschillen in watertoevoer kosten-efficiënt een hoge energieopbrengst per jaar te realiseren.
Er zijn verschillende kernvragen opgesteld en er is onderzoek gedaan. Het resultaat is een 0-serie ontwerp voor de geplande pilot in Lochem en ruwe schatting van de verwachte jaaropbrengst op basis van de gegeven stromingsdata. Na de pilot zijn een demonstratie in Eefde en twee uitrol-projecten in Voorst en De Pol gepland.
Afhankelijk van het wateraanbod en het benodigde vermogen kunnen 1 of meerdere generatoren ingeschakeld worden en/of meerdere turbines parallel geplaatst worden. Hierdoor is de installatie compacter en tegelijkertijd kan optimale efficiëntie gedraaid worden. Dat betekent dat de installatie ook gebruik kan worden op kleine locatie met grote debietverschillen en kan er bovendien meer elektriciteit worden opgewekt.
Een ruwe schets van de rotatieturbine en het modulaire concept.
En verder?
De 0-serie wordt verder tot in de details uitgewerkt, zowel technisch als financieel. Hier wordt vervolgens een model van gemaakt. En dit wordt uiteindelijk gebruikt in de pilot om de theoretisch bepaalde aspecten te verifiëren.
CO2 besparing
De geschatte koolstofintensiteit van de Europese elektriciteitssector (inclusief non EU) bedraagt ongeveer 300 gram CO2/kWh in 2020. Hoewel dit een grove schatting is, zullen de 4 geplande projecten met totaal zo’n 400 kW geïnstalleerd (zoals gepland op een tweetal locaties) bij 2500 draaiuren ongeveer een reductie van 300 ton CO2 emissie kunnen betekenen. De CO2 belasting van de bouw en verwijdering van een waterkrachtcentrale zijn hierin niet opgenomen. Deze worden echter zeer laag geacht wanneer de gehele levenscyclus in beschouwing wordt genomen, en bedragen een fractie van de CO2 footprint van de bouw en ontmanteling van windturbines.
Grensoverschrijdende samenwerking
De grensoverschrijdende samenwerking staat bij EnerPRO centraal. In dit project is samengewerkt met het Duitse Mechatronik Institut Bocholt van Westfälische Hochschule. De ontwikkeling van het elektromechanische deel van de turbine vereist specifieke kennis en ervaring op het gebied van aandrijflijnen, transmissiesystemen, generatoren en controle units waar Duitsland een comparatief voordeel in heeft. De ontwikkeling van het civieltechnische deel en de turbine wordt verricht door Nederlandse partijen. De samenwerking zal partijen in staat stellen bij te dragen aan de ontwikkeling van een goed eindproduct, en tevens bij uitrol ervan als toeleverancier van kennis of producten op te treden.
Daarnaast heeft Dochteren IA met het Mechatronik Institut Bocholt al langer overleg over de rotatieturbine. Door de samenwerking zal een grotere markt binnen bereik komen. Zowel in het Nederlandse als het Duitse deel van het EnerPRO kerngebied bevinden zich een groot aantal rivieren en beken met langzaam stromend water en een (zeer) laag verval waar de rotatie turbine goed kan worden ingezet om elektriciteit op te wekken. Door de ontwikkeling van een beter lokaal inpasbaar modulair ontwerp met een lagere Levelised Cost of Electricity zal op tal van deze locatie uitrol binnen bereik komen. De meeste waterstromen in Nordrhein-Westfalen staan bovendien in directe verbinding met de Rijn, de Maas en de IJssel in Nederland. Uitrol van de rotatieturbine zal van invloed zijn op het waterbeheer, en grensoverschrijdend waterbeheer en kennisuitwisseling kunnen bevorderen.
Enowatts project: Bredenoord / HAN: Ontwikkeling van een duurzaam 15 kVA methanol aggregaat
Derdejaars studenten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) hebben voor Bredenoord een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een aggregaat op bio-methanol. Deze bijdrage is onderdeel van het Enowatts project, waarin de HAN samenwerkt met MKB-bedrijven, Saxion, TU Delft en lokale overheden aan het ontwikkelen en optimaliseren van een energieopslagsysteem gebaseerd op waterstof en bijbehorende waterstoftoepassingen op en voor bedrijventerrein IPKW in Arnhem.
Op dit moment heeft Bredenoord een aanzienlijke vloot van verhuur aggregaten op diesel. Bredenoord experimenteert al jaren met alternatieve brandstoffen en ontwikkelt nu ook aggregaten op methanol. Naast de vele technische uitdagingen moeten deze aggregaten voldoen aan alle wet- en regelgeving. Dit maakt de ontwikkeling een stuk complexer aangezien de toepassing van methanol in aggregaten nog erg nieuw is.
Marcel Katerberg, projectleider namens Bredenoord, licht toe: “Diesel aggregaten zijn steeds vaker de ongewenste oplossing. Op veel bouwlocaties bijvoorbeeld gelden strengere regels met betrekking tot emissie. Bredenoord wil haar klanten graag een emissievrije oplossing bieden. Er is daarom in praktijk al getest met bio-methanol in een concept model. Hoewel hiermee de goede werking is aangetoond, is het prototype nog niet geschikt als blauwdruk voor een grootschalig inzetbaar ontwerp. Daarnaast zijn de huidige prototypes te groot. Het doel is om een 3x zo klein aggregaat met 3x zoveel vermogen te ontwikkelen.“
Vanuit verschillende studierichtingen bijdragen aan een oplossing
Studenten David Bresser en Jorg Jolij vertellen over het project en hun werkwijze. Door de vraagstelling van Bredenoord zijn studenten van verschillende studierichtingen op het project gezet zodat elke student vanuit zijn eigen discipline kon bijdragen aan de oplossing. “We hebben het project echt functioneel gesplitst. Door te experimenteren met een Agile werkwijze, konden we snel schakelen en steeds bruikbare tussenresultaten opleveren.” Christiaan Boudri, studentenbegeleider vanuit de HAN: “Ook vanuit de HAN hebben we niet eerder met zoveel studenten aan een project gewerkt. Bredenoord heeft zelf ook een projectleider op dit project gezet waardoor er echt stappen gemaakt konden worden. Je merkt aan alles dat dit project ook voor Bredenoord belangrijk is.”
Eén van de vele oplossingen
Het gebruik van bio-methanol als vervanger van diesel is voor Bredenoord één van de mogelijke oplossingen. Bij gebruik van bio-methanol als brandstof komt CO2 vrij, maar doordat tijdens de productie CO2 wordt opgenomen is deze brandstof te bestempelen als CO2 neutraal. Een andere oplossing is groene waterstof. Echter, groene waterstof is nog maar beperkt beschikbaar en heeft een veel lagere energiedichtheid (in gasvorm) dan methanol, wat bij kamertemperatuur gewoon vloeibaar is (net als diesel). Op locaties waar langdurig mobiele stroom nodig is of grotere vermogens gevraagd worden, geeft toepassing van waterstof een grote logistieke uitdaging. Bij gebruik van groene waterstof komt er lokaal geen CO2 vrij, maar vraagt het reduceren van CO2 emissie van het transport weer een grotere inspanning dan bij methanol. Kortom, er zijn veel ontwikkelingen op het gebied van alternatieve brandstoffen, maar er is niet één zaligmakende oplossing. Bredenoord gaat daarom door met experimenteren en hoopt met de ontwikkeling van aggregaten op bio-methanol een mooie stap te maken in vervanging van diesel.
Voor Bredenoord was dit de eerste keer dat ze zo’n groot project met de HAN doen. Wel bieden ze regelmatig stageplekken en afstudeeronderzoeken aan. Daarnaast loopt er op de HAN nog een project met methanol op basis van ‘dual fuel’ techniek . Samenwerking met hogescholen vinden ze heel belangrijk: “Studenten zijn onze toekomstige nieuwe medewerkers. Bovendien blijven onze mensen zo bij op nieuwe inzichten en geven we studenten een kans op praktijkervaring. Dit past bij onze visie van samenwerking binnen de keten.”.
Hoe nu verder?
Het project betrof vooral de ontwerpfase in het productontwikkelingsproces. De studenten hebben belangrijke ontwerp overwegingen onderbouwd en keuzes mogelijk gemaakt. Er is een 3D model gebouwd, elektrische schema’s zijn opgesteld en er is een Business Case opgeleverd. Het is nu aan Bredenoord om het verder op te pakken. “Wij gaan zeker verder met deze ontwikkeling en hopen volgend jaar 15 kVA aggregaten op bio-methanol beschikbaar te krijgen in onze vloot”, aldus Marcel Katerberg.
Over Enowatts
Dit onderzoek is een van de vele Enowatts projecten. Enowatts is een RAAK-mkb-project. Het doel hiervan is kennisuitwisseling bevorderen om het innovatief vermogen van mkb-ondernemingen te vergroten rond het vraagstuk: Hoe is waterstoftechnologie optimaal in te zetten op een bedrijventerrein voor opslag van windenergie en lokale toepassingen?
Kiemt ambassadeur Twence en Koninklijke Grolsch realiseren warmteleiding onder de A35
Het doel van deze megaklus is duurzame warmte slim inzetten om zo grotendeels van het aardgas af te kunnen. Dit project, waarbij twee keer een leiding van 500 meter onder de A35 is doorgetrokken, wordt eind december 2022 opgeleverd. Via de warmteleiding kan straks warmte geleverd worden aan Koninklijke Grolsch. De leiding loopt ondergronds vanaf de Warmtekrachtcentrale Ennatuurlijk over industrieterrein de Marssteden in Enschede. Daarin zit nog wel een obstakel: de A35. En daar moest de leiding dus onderdoor.
Een grote operatie, want er vond twee keer een boring en twee keer een intrekoperatie plaats voor een aanvoer- én een afvoerleiding. Het doel? Warm water heen, afgekoeld water retour om weer op te kunnen warmen. Eén leiding van vijfhonderd meter is, onder begeleiding van 4 kranen, richting Grolsch getrokken. Op dertig meter diepte. Je kunt je voorstellen dat dit een speciale operatie is. Na meer dan een week boorwerkzaamheden, verdwijnt vijfhonderd meter leiding in ongeveer vier uur tijd voorgoed onder de grond.
Reductie 72% CO₂-emissie
Met de warmteleiding kan Koninklijke Grolsch vanaf eind 2022 haar CO₂-emissie met 72% reduceren: zo’n 5.500 ton per jaar. Dat is vergelijkbaar met het gasverbruik van 1.800 huishoudens. Twee derde van de warmtevraag van Koninklijke Grolsch wordt dan ingevuld met warmte van Twence.
Andrei Haret, managing director Koninklijke Grolsch: “Het is onze ambitie om in 2025 volledig CO2-neutraal te zijn met onze brouwerij. De samenwerking met Twence stelt ons in staat om grotendeels over te schakelen van fossiele energie naar duurzame energie. Hiermee zetten wij niet alleen een grote stap richting onze eigen ambities, maar hopen wij ook andere bedrijven te motiveren om voor duurzame oplossingen te kiezen.”
Marc Kapteijn, directeur Twence: “Twence wil hiermee het stedelijk gebied verduurzamen. Hoe eerder we met alle mogelijke energiebronnen van het gas af zijn, hoe beter voor de regio. Wij hebben duurzame warmte beschikbaar voor meer dan 100.000 woningen. Nu is de tijd om die in te gaan zetten en het verschil te maken.”
Export Café: Duurzame mobiliteit in Oost-Nederland en groei over de grens
De ontwikkeling van duurzame mobiliteit gaat razendsnel. Steeds meer mensen gebruiken elektrische fietsen, scooters en auto’s. Ook de transportwereld zoekt actief naar duurzamere oplossingen. En sinds 2017 is, met de introductie van het eerste elektrische vliegtuig, ook in de luchtvaart de duurzame ontwikkeling niet meer weg te denken.
Dat veel van deze innovaties beginnen in Oost-Nederland, is voor het grote publiek echter onbekend. En ook op internationaal vlak bieden duurzame mobiele oplossingen kansen voor Nederlandse ondernemers.
Op donderdag 30 juni organiseert Oost NL een Export Café van de WTC Business Club waarbij ze ingaan op ontwikkelingen in de duurzame mobiliteit in Oost-Nederland en hoe Nederlandse bedrijven hun duurzame mobiele oplossing kunnen laten groeien over de grens. Sprekers vanuit verschillende achtergronden zullen hun ervaringen delen. Tijdens een interactieve paneldiscussie krijgt je ruim gelegenheid om eigen ervaringen of vragen in te brengen.
Op de hoogte blijven van circulaire economie en energietransitie
Je aanmelding kan niet worden bewaard, probeer het nogmaals.
