Terugblik op het Cross-Border Hydrogen Cluster 2023

Donderdag 6 april vond de tweede editie van het Cross-Border Hydrogen Cluster plaats. Een evenement geïnitieerd vanuit Kiemt en Go4Export met als doel om de Duits-Nederlandse samenwerking op het gebied van waterstof verder vorm te geven. Kennis maken en kennis delen stond daarbij centraal.

Nederlandse en Duitse sprekers

Na een welkomstwoord van Jochem Garthoff namen de aanwezige sprekers het woord. De waterstofclusters gaven een update en enkele ondernemers vertelden over hun werkveld.

De sprekers:

Hans Brouwers van OostNL/Go4Export
Stephanie Koch van FH Münster
Jochem Garthoff van Kiemt
Roel van der Plas van Nedstack
Dr. Babette Nieder van H2EL – Wasserstofregion Emscher-Lippe
Julian P. Klug van HYCON GmbH
Henning Bückers van HYMAT-Energie cluster
Samuel Jacubasch van BEN-tec / H2Powercell GmbH
Dr. Markus Könning van H2 Netzwerk Westmünsterland

Presentaties sprekers

De grote lijn tijdens de bijeenkomst is de grote noodzaak en de wil om samen te werken. Nederland en Duitsland zijn een sterk team met sterktes op verschillende vlakken die elkaar aanvullen. Nederland is innovatief en creatief en Duitsland is groot en industrieel. Het is een goede match. Elkaar vinden is daarin het lastigste. Er zijn bijvoorbeeld verschillen tussen klanten in beide landen. Het is belangrijk om die verschillen te begrijpen en elkaar te vertrouwen.

Hans Brouwers van Go4Export gaf daarbij aan: “Waterstof is een van de meest succesvolle oplossingen in het klimaatprobleem. Niet DE oplossing maar wel een van de meest cruciale. We moeten nu echt versnellen en met samenwerken komen we verder. Deze regio is een heel inspirerend gebied op het gebied van energie. Er zijn veel energy hotspots en er is al veel samenwerking tussen Nederlands en Duitse ondernemingen.”

Stephanie Koch van FH Münster vulde aan: “In de waterstofdiscussie is het belangrijk om ook de kleinere bedrijven mee te krijgen. Er komt nog geen waterstof uit de leidingen. Voor een energie intensieve onderneming, zoals een bakkerij, is het nog lastig om waterstof te gebruiken. Dat is interessant om samen uit te zoeken.”

Roel van de Plas van Nedstack merkt daarbij op: “Als je in deze industrie werkzaam wil zijn, dan moet je zijn waar de magic happens. En dat is op de grens tussen Nederland en Duitsland. Hier zitten de grootste waterstof producenten van de EU. We weten hoe we grensoverschrijdend moeten samenwerken. De complete keten van waterstof bedrijven bevindt zich in de regio. Hier worden kansen gecreëerd.”

Meer informatie

Na de bijeenkomst spraken we met een aantal deelnemers over hun ervaring op het Cross-Border Hydrogen cluster 2023 en hun visie op de cross-border samenwerking op het gebied van waterstof.

Wil je deze interessant gesprekken lezen? Klik dan hier.

Het Cross-Border Hydrogen Cluster krijgt begin 2024 een vervolg. Wil je daarbij aanwezig zijn of heb je interesse in cross-border samenwerking op het gebied van waterstof? Neem dan contact met ons op.

Meer informatie over het Kiemt Waterstofcluster vind je hier: Waterstofcluster – Kiemt

Terugblik op de Early Morning Talk ‘Van het gas af wordt makkelijker’

Op 4 april vond weer een Early Morning Talk plaats, waarin werd gediscussieerd over de uitdagingen van het verduurzamen van woningen en het overstappen van aardgas naar duurzame alternatieven. Met 3,4 miljoen mensen in de provincies Gelderland en Overijssel die wonen in 1,5 miljoen huizen, is het verminderen van aardgasgebruik een cruciale stap om de CO2-uitstoot te verminderen en klimaatdoelstellingen te behalen.

Tijdens de Early Morning Talk werden verschillende projecten besproken, waaronder het RAAK project “Zon als Bron voor de Warmtepomp”, dat onderzoekt hoe zonne-energie kan worden gebruikt als bron voor warmtepompen. Er werd gekeken naar verschillende mogelijkheden om woningen aardgasvrij te maken, zoals het gebruik van warmtepompen of waterstof als alternatieven voor aardgas.

Een van de uitdagingen die werd besproken, was de scholing van monteurs en installateurs om de transitie naar aardgasvrije verwarmingssystemen te versnellen. Het is essentieel om voldoende goed opgeleide professionals te hebben die bekend zijn met de nieuwe technologieën om de verduurzaming van woningen te realiseren.

In de live chat tijdens de uitzending werden er vragen gesteld die niet aan bod kwamen in de discussie. De vragen en antwoorden zijn hier te vinden.

Meer uitzendingen waar je energie van krijgt

Opnieuw koninklijk bezoek op IPKW

Woensdag 16 november was er opnieuw een koninklijk bezoek op Industriepark Kleefse Waard. Dit keer liet de koning zich informeren over wat hier allemaal gebeurt op het gebied van waterstof. De Provincie Gelderland heeft zich tot doel gesteld dat de waterstoftechnologie uit deze regio in 2030 zich ontwikkeld heeft tot een exportproduct, en dat waterstof een volwaardige plek binnen de (Gelderse) energiemix heeft. In juni bezocht de koning al de testplaats voor laadpalen.

Het waterstofcluster in de regio

In 2018 heeft Kiemt het waterstofcluster in de regio geïnitieerd en verzorgt de programmering van relevante onderwerpen voor meer dan 30 MKB’s, kennisinstellingen, start- en scale ups. Doordat het waterstofcluster de afgelopen vijf jaar continu voor kennisuitwisseling, samenwerking en projectinitiatieven zorgt, geeft het de provinciale doelstelling voor waterstoftechnologie een stevige impuls.

De koninklijke rondgang

Tijdens de rondgang langs verschillende bedrijven toonde de koning zich zeer geïnteresseerd in de toepassingen van waterstof en de verschillende technische uitvindingen in de grotere waterstofketen. Hij bezocht diverse partijen die inmiddels nationaal en internationaal succes boeken, waaronder Nedstack Fuel Cell Technology, HyET Hydrogen B.V., HyMove B.V., HyGear en Elestor B.V. Het koninklijk bezoek was gericht op de kansen en uitdagingen voor de waterstofmaakindustrie. Mede aanleiding is het succes van Nedstack, die recentelijk als eerste Nederlandse bedrijf een IPCEI-subsidie ontving, waarbij de overheid 21,7 miljoen euro bijdraagt aan de realisatie van een Fuel Cell Giga Factory op IPKW.

Rondetafelgesprek

Samen met de bezochte partijen schoof de koning ter afsluiting aan voor een rondetafelgesprek. Het gesprek ging diep in op de rol van het MKB in de energietransitie, het belang van een Nederlandse maakindustrie en de kansen en uitdagingen in het proces van industrialisatie. Onderdeel van het gesprek was de urgentie van een sterke human capital agenda, om voldoende talent te werven voor de waterstofeconomie. Een volledig verslag van de koninklijke rondgang is te lezen op de website van IPKW:
Koninklijke rondgang langs waterstofinnovaties – IPKW

Groen licht voor Nedstack voor bouw gigantische fabriek waterstofbrandstofcellen

Vandaag heeft Nedstack te horen gekregen dat hun aanvraag voor financiering om te starten met de bouw van een Fuel Cell Giga Factory (FCGF) gehonoreerd is door zowel de Europese Commissie als de Nederlandse overheid. Daarmee is het startschot gegeven voor een uniek en groots project binnen de Europese Unie om waterstofbrandstofcellen op een geautomatiseerde manier te produceren in hoge volumes. De fabriek zal een plek krijgen op duurzaam Industriepark Kleefse Waard (IPKW) in Arnhem. De verwachting is dat eind 2023 met de bouw en installatiewerkzaamheden gestart kan worden en dat de fabriek gefaseerd in gebruik genomen wordt om eind 2026 op volle kracht te draaien.

Nedstack en de groeiende vraag naar waterstofbrandstofcellen

Nedstack, opgericht in 1999, is een spin-out van AkzoNobel en ontwikkelt en produceert brandstofceloplossingen voor toepassingen met een hoog vermogen, zoals de scheepvaart, industrie en grootschalige ‘off-grid’ toepassingen, zoals evenementen. Ook nu al bouwt Nedstack brandstofcellen op IPKW, maar daar komt dus een gigantisch productiesysteem bij, dat vijf miljoen cellen per jaar moet gaan produceren. Hiermee wordt productie met een jaarlijkse output op Gigawatt-vermogen mogelijk, en dat is uniek in Europa! Nedstack wordt hiermee een belangrijke Europese speler in de explosief groeiende vraag naar energie uit waterstof om aan de klimaatopgave te voldoen. Tel daar de recente urgentie om onafhankelijk te worden van Russisch gas bij op, en je hebt de reden te pakken dat Europa en Nederland dit project steunen.

Rol Europese Commissie en Nederlandse overheid

Dat is een complex verhaal. Waar het kortgezegd op neerkomt is dat Europa er veel aan gelegen is om de innovatiekracht en werkgelegenheid op waterstofgebied in Europa te behouden, en niet te verliezen aan andere delen van de wereld, zoals dit wel bij andere transities is gebeurd. Nedstack heeft hierop ingespeeld en een aanvraag voor financiering ingediend onder het IPCEI-programma; Important Projects Common European Interest van de Europese Commissie. De IPCEI biedt bedrijven de mogelijkheid op financiële steun van hun eigen overheid voor doorbraakprojecten die bijdragen aan het concurrentievermogen van Europa. Conform afspraken binnen de EU mogen lidstaten namelijk niet zomaar staatsteun verlenen aan dergelijke grote projecten. Hiertoe moet de Europese Commissie eerst toestemming verlenen aan, in dit geval, de Nederlandse overheid om de bouw van de FCGF te financieren. Die toestemming is nu verleend en dat is uniek: Dit is voor waterstof het eerste IPCEI-project binnen Europa, en bovendien het eerste IPCEI project waar Nederland aan deelneemt. Ook de toezegging van de Nederlandse overheid voor 21,7 miljoen euro aan financiële steun is bevestigd.

De kracht van het netwerk van Kiemt

Dat Nedstack, partner van Kiemt, een succesvolle aanvraag heeft kunnen indienen, komt mede door de kracht van het netwerk van Kiemt. Kiemt heeft vanuit haar rol als netwerkorganisatie voor het versnellen van de energietransitie in Oost Nederland bijgedragen aan de IPCEI-aanvraag. Kiemt heeft geholpen het regelen van financiële ondersteuning, het integreren van regionale ecosysteem door mee te schrijven aan de aanvraag en ondersteuning van partners op te halen die bij de aanvraag moeten worden meegestuurd, wil die kans maken. Partijen die tot nu toe al een rol hebben gespeeld zijn o.a. IPKW, Provincie Gelderland, Gemeente Arnhem, OostNL, HAN, TNO, Economic Board, NWBA, TKI Nieuw Gas en Connectr.

Roel van de Pas, Vice President Strategy & Industrialization van Nedstack: “Kiemt heeft deelgenomen in het redactieteam van onze inschrijving op de IPCEI regeling. Naast een relevante redactionele bijdrage heeft Kiemt ook bijgedragen aan het vergroten van draagvlak voor ons project, coördinatie met stakeholders en heeft zij gezocht naar mogelijkheden om zoveel mogelijk spelers in ons ecosysteem aan te laten sluiten en onderdeel te maken van ons project.”

Rol voor Shared Facilities en Energy Demo Field van Connectr

De IPCEI toekenning betekent bovendien dat Nedstack een shared facility kan bieden voor de doorontwikkeling van fuel cell technologie van andere bedrijven. Het opzetten en versterken van shared facilities is het brandpunt van de activiteiten van Connectr om versnelling van energietechnologie te creëren. Connectr, een samenwerking tussen IPKW, de HAN, OostNL en Kiemt, zal Nedstack daarom verder ondersteunen bij het ontwikkelen en exploiteren van deze shared facility. Je kunt hierover meer lezen in dit artikel van Connectr.

HAN zoekt bedrijven voor ontwikkeling waterstofsystemen

De Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) zoekt ondernemers voor de gezamenlijke ontwikkeling van brandstofcelsystemen in mobiele toepassingen. Onder de projectnaam ‘H2 Modus’ gaat de school, samen met ondernemers, onderzoek doen naar waterstoftoepassingen in machines voor grondverzet, landbouw, infra, evenementen, hogedrukreinigers, boten en mobiele generatoren.

“Maar deze lijst is nog lang niet compleet”, zegt Toin Peters, docent Automotive van de HAN. “Er kunnen nog meerdere toepassingen bij. Veel bedrijven zijn al of willen aan de slag met waterstof, maar dit is vaak best gecompliceerd. Door samen te werken en kennis te delen denken wij dat er sneller belangrijke stappen gezet kunnen worden.

Binnen het project ‘H2 Modus’ wil de HAN de integratie van H2 brandstofcelsystemen in diverse toepassingen eenvoudiger maken. “Inmiddels is duidelijk dat we bij heel veel activiteiten afscheid moeten nemen van de oude vertrouwde dieselmotor”, zegt Peters. “Veel ondernemingen hebben inmiddels de eerste innovatieve stappen gezet om hun producten te elektrificeren. En in diverse branches zie je inmiddels bedrijven die er vaardig in zijn geworden om verbrandingsmotoren te vervangen door een batterij-elektrisch systeem, in veel gevallen een prima oplossing.”

Toch blijkt dat elektrificatie niet altijd de beste oplossing is. Op steeds meer locaties is er geen laadmogelijkheid, kan er onvoldoende energie worden meegenomen of wordt er te veel vermogen gevraagd. Daarnaast kan het kostenaspect een rol spelen. Uitbreiding van het energiesysteem met een waterstof-systeem biedt dan mogelijk een oplossing, omdat H2 makkelijker opgeslagen en vervoerd kan worden. Een derde voordeel is dat er meer energie kan worden meegenomen in vergelijking met batterijen. De integratie van een H2 brandstofcel-systeem is echter complex en de kennis hierover is nog niet overal voorhanden.

Diverse MKB-bedrijven hebben zich inmiddels bij het project ‘H2 Modus’ aangesloten. In samenwerking met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen zal worden gewerkt aan onderwerpen als energiebehoefte en dimensionering van de deelsystemen zoals H2-opslag, brandstofcel, batterijpakket en elektrische last. Daarnaast krijgen de wet- en regelgeving, de veiligheid, onderzoek naar aanbod van deelsystemen en componenten, standaardisatie en modulaire opbouw aandacht.

De betrokken ondernemers en HAN gaan gedurende de twee jarige projectperiode, de noodzakelijk kennis van H2 brandstofcellen delen en eigen te maken. De verwachting is dat verschillende deelnemers de opgedane kennis direct gaan toepassen binnen hun eigen bedrijven.

Interesse om deel te nemen?

Ook geïnteresseerd om mee te doen aan een ontwikkelingstraject met andere innoverende ondernemers en professionals van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen? Neem contact op met Toin Peters, Projectmanager Prototyping van HAN Automotive Research: Toin.Peters@han.nl

Het Kiemt H2cluster gaat de grens over!

Afgelopen donderdag 17 maart vond het H2cluster voor het eerst plaatst in Duitsland bij 2G 2Gether Forum te Heek. Aanleiding hiervoor was de eerdere kennismaking tijdens The Future of Us in 2021.

Dit heeft een vervolg gekregen in vorm van een grensoverschrijdende H2cluster. Waarbij naast H2 Netzwerk Westmünsterland (Borken), Energieland 2050 (Kreis-Steinfurt) en Mitglied H2-netzwerk (Emscher Lippe) en ons eigen H2cluster, ook verschillende MKB bedrijven de kans hebben gekregen zich te presenteren.

Wij kijken terug op een mooi eerste grensoverschrijdende event, waarbij al mooie Duits- Nederlandse matches zijn ontstaan en nadere samenwerkingen zijn verkend.

Benieuwd naar ons H2cluster? Of wil je ook graag deelnemen? Neem dan contact met ons op!

Lees hier meer over het Waterstof Cluster (H2 Cluster)

Everfuel gaat voor 100% groene waterstof

Wie is Everfuel? Wat is hun missie? Wat is de toegevoegde waarde van Kiemt voor Everfuel? Een gesprek hierover met Wouter van der Laak (Business Development manager Benelux) van Everfuel.

Wouter steekt direct van wal. “Als Everfuel geloven wij er heilig in dat waterstof als energiedrager de toekomst heeft. Op dit moment komt een zeer groot deel van alle waterstof uit aardgas, ‘grijs’ dus, wij vinden echter dat de waterstof volledig groen kan en moet zijn.”

Wie is Everfuel?

Everfuel maakt groene waterstof voor emissievrije mobiliteit commercieel beschikbaar in heel Europa en biedt concurrerende all-inclusive waterstofvoorziening en brandstofoplossingen. Everfuel bezit en exploiteert een groene waterstofinfrastructuur en werkt samen met voertuig-OEM’s om de volledige waterstofwaardeketen te verbinden en naadloos waterstofbrandstof te leveren aan zakelijke klanten op basis van langetermijn contracten.

“Groene waterstof is een 100% schone brandstof gemaakt van hernieuwbare energie en de sleutel tot de elektrificatie van de transportsector in Europa en een duurzame toekomst. Everfuel is een jong ambitieus bedrijf, met het hoofdkantoor in Herning, Denemarken, en met activiteiten in Noorwegen, Denemarken, Zweden, Nederland, Duitsland en België, en een plan om in heel Europa te groeien. Everfuel is genoteerd op Euronext Growth in Oslo.” vertelt Wouter.

Hij vervolgt: “We hebben als missie om het tanken van waterstof eenvoudig te maken, tegen prijzen die kunnen concurreren met de huidige fossiele brandstoffen”

Big data en de waardeketen

Everfuel heeft een innovatieve, efficiënte en schaalbare waardeketen ontwikkeld waarin waterstofproductie, -distributie en -tankstations slim geïntegreerd en gekoppeld zijn. Dit wordt ondersteund door een eigen ontwikkelde App en het ‘Everfuel Helios big data system’. Met dit systeem wordt de data, afkomstig van elektrolysers, distributiestations, waterstoftrailers en tankstations verzameld. Big data wordt gebruikt om slimme data te genereren om vervolgens de operationele processen te perfectioneren. Dit draagt bij aan de mogelijkheid om prijzen aan te bieden die concurrerend zijn met fossiele brandstoffen.

Het eerste waterstof tankstation voor bussen

Everfuel is betrokken in diverse projecten. In Nederland start Everfuel binnenkort met de levering van waterstof aan 20 bussen van Connexxion in Heinenoord als onderdeel van een contract met de Provincie Zuid-Holland.

Groene waterstoffabriek in Fredericia

In Fredericia (Denemarken) is Everfuel op dit moment een groene waterstof fabriek aan het bouwen op basis van een eigen ontwerp (EPC) ter grootte van 20 MegaWatt (MW). De groene waterstof uit deze electrolyser zal voor een deel geleverd worden aan een raffinaderij naast de fabriek en tevens via de hoge capaciteit distributie trailers van Everfuel aan diverse tankstations in de regio. De restwarmte zal aan 500-600 woningen worden geleverd. Dit zogenaamde Power-to-X (PtX) project heet HySynergy en zal in de tweede helft van 2022 operationeel zijn. De volgende stap in voorbereiding is 300 MW (fase II) in 2025 en het einddoel op deze locatie is 1 GigaWatt in 2030. Voor de 300 MW is inmiddels de aansluiting op het elektriciteitsnet gereserveerd. Verder is Everfuel gestart met de exploitatie van 7 tankstations, zijn 5 nieuwe locaties vastgelegd en meerdere in ontwikkeling.

In Kopenhagen heeft Everfuel een tankstation waar op dit moment dagelijks 100 taxi’s van waterstof worden voorzien en dit jaar groeit naar 200 taxi’s. Het station is ook geschikt voor het gebruik door heavy duty trucks zoals trekkers, vuilniswagens etc.

Waarom lid geworden van het Kiemt-netwerk?

Voor Wouter is het grote netwerk en de verbindende kwaliteiten van Kiemt de reden om aan te sluiten bij het Kiemt-netwerk. Of zoals hij zelf zegt: “Door de inhoudelijke kennis van Kiemt, zijn ze niet alleen in staat om te verbinden met partijen, maar vooral ook met de juiste partijen”

Met welke partijen komt Everfuel graag in contact?

“We zoeken altijd naar regionale partners in de hele keten die we aan het opzetten zijn. Bedrijven die werken aan technologieën die de keten slimmer en efficiënter maken. Zodat we gezamenlijk kunnen opschalen in de ontwikkeling van diverse waterstofoplossingen” aldus Wouter. “En tegelijkertijd komen we natuurlijk graag in contact met bedrijven die groene waterstof willen inzetten als brandstof voor hun voertuigen”

Wouter sluit af met een mooie metafoor:” Eigenlijk, zegt hij, kun je het netwerk van Kiemt zien als tandwielen die in elkaar vallen. En om deze tandwielen soepel te laten lopen, is olie nodig. Kiemt is voor mij de zo belangrijke olie. Wij kijken dan ook uit naar een fijne samenwerking, waar mooie verbindingen tot stand worden gebracht ”

Partner worden van Kiemt?

Wij willen de grootste uitdaging van deze tijd aanpakken: het versnellen van de klimaat- en energietransitie en de realisatie van circulaire economie. Hiermee zorgen wij voor een duurzame woon- en leefomgeving voor ons. Neem bij interesse om partner te worden van Kiemt contact met ons op. Dit kan via info@kiemt.nl of door te bellen naar 026-4461469. Uiteraard kun je ook een bericht achterlaten via het contactformulier.

ps. Wil je als partner van Kiemt ook een keer in beeld komen? Neem dan contact met ons op voor het inplannen van een interview.

Testopstelling electrolyser in HAN H2 Lab klaar om volautomatisch en onbemand testen uit te voeren

In het HAN H2Lab op Industriepark Kleefsewaard in Arnhem doen onderzoekers en studenten van de HAN Arnhem Nijmegen, in het kader van het project Enowatts, onderzoek naar het rendement van de electrolyser. Met andere woorden: hoeveel van de elektriciteit die erin wordt gestopt, wordt omgezet in groene waterstof.

Voor en nadelen van het testen op kleine schaal

Het onderzoek wordt op kleine schaal uitgevoerd met een electrolyser van 300 Watt. Roel Jansen, onderzoeker en docent bij de HAN, zegt hierover: “Er zijn veel voordelen aan het op het kleine schaal testen van de electrolyser. Zo is een kleiner apparaat vaak goedkoper en kunnen er sneller testen en meer herhalingen worden uitgevoerd. Meer herhalingen betekent meer betrouwbaar zijn in het doen van uitspraken. Daarnaast is een voordeel dat het onderzoeken met een kleiner apparaat is veiliger vanwege de verminderde kans op explosiegevaar”

Nadelen zijn er uiteraard ook. Hoe kun je nu de resultaten vertalen naar de praktijk? Als voorbeeld noemt Roel het onderwerp warmte. “Hoe snel iets afkoelt, hangt af van de buitenkant. Als iets heel veel buitenkant heeft ten opzichte van de binnenkant, koelt het snel af. Bij een grote electrolyser is deze verhouding anders dan met de electrolyser waar wij mee testen. Je moet dus goed nadenken over de relevantie van de testen voor de praktijk.”

Wat is de huidige stand van het onderzoek?

Het onderzoek is nu in de fase dat een systeem is opgebouwd, waarmee de testen onder geconditioneerde condities kunnen worden herhaald. De volgende fase is omdat dan ook te gaan doen. Het systeem is nu zo opgebouwd dat er geautomatiseerd herhalingen kunnen worden gedaan. Hierdoor zijn de condities zo goed mogelijk vergelijkbaar. Dus niet dat iemand dit om de 10 minuten zelf moet doen, maar het dus volautomatisch gebeurt.

Dynamische belasting

“Stel je voor dat je de electrolyser wilt gebruiken om zon of wind om te zetten in waterstof, dan heb je ook repeterende patronen van de opkomende en ondergaande zon. Door deze herhalende cycli zo goed mogelijk na te bootsen, kunnen we onderzoeken in welke mate het systeem slijt bij dynamische belasting.”

Het meten van deze dynamische belasting is belangrijk. Als voorbeeld licht Roel toe: ”Metaal bijvoorbeeld wordt moe na verloop van tijd. Door het regelmatig belasten, gaat het op een gegeven moment stuk. Ons systeem kan simuleren wanneer, en waar deze vermoeiing optreedt. Dit kunnen we testen door het systeem straks geautomatiseerd bijvoorbeeld 2000 keer achter elkaar te laten opstarten en afsluiten. Om vervolgens te onderzoeken wat dit doet met het wel of niet optreden van vermoeiing. Je kunt door deze onderzoeken dus iets zeggen over het verouderingsproces van het systeem, en daarmee iets over de economische haalbaarheid van het systeem.”

Met name het laatste onderdeel: veroudering van de onderdelen is belangrijk. Roel zegt hierover: ”Ieder systeem heeft bepaalde specificaties wat wordt aangeduid als ‘performance at beginning of life’. Deze specificaties worden echter steeds minder gunstig. Op gegeven moment komt er een moment dat hij niet meer economisch rendabel is. Je wilt graag weten wanneer het systeem (of delen ervan) moet worden vervangen.

Onderzoek naar de levensduur is dus belangrijk. We doen dit door het uitvoeren van een AST (Accelerated Stress Tests). Hierbij zetten we het systeem flink onder spanning. De resultaten hiervan kunnen we extrapoleren. Want de veronderstelling is dat als we resultaten op celniveau kennen en op bijvoorbeeld 10 cellen, we aardig kunnen voorspellen wat er gebeurd bij 100 of 1000 cellen”

Het gaat allemaal om veiligheid

In de afgelopen tijd zijn er al meerdere deelsystemen uitvoerig getest. Waarbij onderzoeksvragen gesteld werden als: wat gebeurt er als we 1 keer opstarten en weer stoppen? Wat als er iets gaat lekken, stopt het systeem dan ook vanzelf omdat wij er niet bij zijn? Wat als de tank met water sneller leeg gaat dan wij hadden bedacht, waardoor de stack kan beschadigen, stopt het systeem dan ook met meten? Dit gaat allemaal over veiligheid voordat je zo’n grote serie van herhalingen kunt uitvoeren.

Integratie van het systeem

De hardware en software van het systeem is zo gebouwd dat ervan wordt uitgegaan dat er modulair subsystemen aan kunnen worden toegevoegd. Bijvoorbeeld een opslagtank voor de waterstof. Want je kunt een electrolyser testen, maar misschien wil je de waterstof die geproduceerd wordt wel opslaan. Deze mogelijkheid is dus ingebouwd in de hardware, maar ook in de software van het systeem.

Schaalbaar systeem

Naast de modulaire opbouw is het belangrijk dat het systeem schaalbaar is. Een belangrijk begrip in de wereld van waterstof. Stel je wilt de waterstof gebruiken om deze om te zetten in elektriciteit, dan is de hard- en software voorbereid om hier een brandstofcel aan te koppelen. En kan er getest worden wat dit doet met het rendement van de waterstof. Deze gegevens zijn vervolgens te extrapoleren. Waardoor je kunt onderzoeken wat het waarschijnlijke effect is op grote schaal. Er is dus heel erg gedacht aan de integratie van het systeem en niet alleen op het testen van de electrolyser. “Want het is de integratie die uiteindelijk voor de praktijk relevant is” vervolgt Roel.

Resultaten tot nu toe

“We weten nu dat het systeem wat er gebouwd is werkt. Er wordt data geproduceerd welke overeenkomt met wat de theorie ons vertelt. Het systeem levert bruikbare gegevens op een veilige manier op. Bijvoorbeeld dat het aannemelijk is, nu we vaker het systeem achter elkaar opgestart en gestopt hebben, we dit ook 10.000 keer geautomatiseerd achter elkaar kunnen laten doen. Wat ook een belangrijk resultaat is, is dat we deze testen nu ook onbemand kunnen laten uitvoeren. Waarbij we zoveel vertrouwen hebben op de beveiliging dat we een broodje kunnen eten terwijl het systeem zijn werk doet.”

Een belangrijke uitkomst is ook, dat er contacten zijn gelegd met bedrijven die onderdelen leveren. Deze bedrijven willen ook bijdragen in natura en daarmee in het verder brengen van de opstelling. Ze stellen hun producten soms kosteloos aan ons beschikbaar. Een voorbeeld hiervan is de inzet van een geavanceerde waterstof sensor. Deze is ter bruikleen gesteld door het bedrijf Analytical Solutions and Products (ASaP) te Amsterdam .

Concreet resultaat ook dat er minstens 100 uur waterstof is geproduceerd. Voor een vermoeingsstudie is dit weliswaar niet voldoende, maar het geeft een aannemelijk betrouwbaar beeld van wat de productie van waterstof doet met de veroudering van het systeem.

Resultaat is ook dat de opstelling gebruikt gaat worden voor een TKI-onderzoek (Topconsortium voor Kennis en Innovatie) samen met HyGear. Belangrijk volgens Roel, omdat ze hierdoor goed voeling houden met wat de wensen van het bedrijfsleven zijn.

Want zegt Roel: ” Waterstof produceren is 1 ding, maar waterstof van voldoende kwaliteit produceren tegen acceptabele kosten is veel belangrijker. Dit onderzoek gaat hier dan ook voornamelijk naar kijken. Welke kwaliteit waterstof moet je produceren om te kunnen gebruiken in een brandstofcel. Wat gebeurt er onder dynamische condities (het aanbod van energie fluctueert immers) met de kwaliteit van de waterstof?”

Relatie tot onderwijs

De studenten die onderdeel uitmaken van het onderzoeksteam hebben meegeholpen bij het bouwen van de hardware. Bij het in- en aan elkaar schroeven van het systeem. Ze hebben gezocht naar leveranciers voor onderdelen van het systeem. Daarnaast hebben ze deelsystemen getest en resultaten geanalyseerd, en helpen ze bij het gestructureerd nadenken over de volgorde van de testen. Doordat ze bijvoorbeeld afstudeerpresentaties geven helpen ze ook bij het uitdragen van de onderzoeksresultaten. Wat Roel ook erg aanspreekt is de kritische houding van de studenten. Hierdoor wordt het onderzoek en daarmee de resultaten nog relevanter voor het werkveld.

Wat het onderwijs op deze manier krachtig maakt is dat de studenten zelf kunnen onderzoeken en ervaren hoe het systeem in elkaar zit en werkt. Ze halen de kennis daardoor niet alleen op uit de boeken, maar ervaren letterlijk wat het systeem doet. Door deze opstelling wordt er in het lesmateriaal gebruik gemaakt van grafieken die ze zelf produceren. Ze krijgen dus niet alleen het theoretische kader mee, maar ook de praktijkkant.

Volgens Roel is dat van onschatbare waarde voor de studenten en hun kansen op de arbeidsmarkt en zegt hij afsluitend: “Het is voor studenten toch veel aantrekkelijker om praktijkgericht onderwijs te krijgen in plaats van het alleen te leren uit de boeken”

Wil je meer lezen over het project Enowatts? Lees dan ook deze artikelen Het unieke Waterstofinvesteringsmodel, Van proberen kun je leren: elektrisch voertuig ombouwen tot waterstof en Sustainability Challenge: Massa- en energiestromen in en uit IPKW.

Nedstack eerste gebruiker van Energy Demo Field

Nedstack en Connectr hebben elkaar gevonden in het Energy Demo Field, waar waterstoftoepassingen getest en gedemonstreerd kunnen worden. Nedstack, dat PEM brandstofcellen en -systemen voor waterstof produceert, is mede-oprichter en de eerste gebruiker van deze Connectr Shared Facility. Het Arnhemse bedrijf ontvangt hier financiering voor vanuit De Groeiversneller demo van Oost NL.

Demonstratie is essentieel voor het toekomstige gebruik van groene waterstof. Met de behoefte van Nedstack en van andere partijen aan een testfaciliteit rond waterstof, zag Connectr kansen voor een gedeelde test- en demo-plek. Zo ontstond het idee voor het Energy Demo Field; een plek waar ondernemers en studenten op grote schaal experimenteren met waterstof. Hier wordt zichtbaar wat het gebruik van waterstof kan betekenen op bijvoorbeeld een zero-emissie bouwterrein of evenemententerrein. Daarmee is het Energy Demo Field de uitgelezen plek om kennis op te doen of potentiële klanten te overtuigen.

Versnellen van de energietransitie
Industriepark Kleefse Waard (IPKW) bleek de ideale plek voor een Energy Demo Field; Connectr én Nedstack zijn hier gevestigd, net als diverse andere innovatieve energiebedrijven die dagelijks bezig zijn met het versnellen van de energietransitie. Bovendien is waterstof op afroep beschikbaar en zijn de lokale veiligheidsorganisaties bekend met waterstof.

In november 2021 startte Nedstack met het testen van haar waterstof micro-grid in de buitenlucht op het kersverse Energy Demo Field. Dit micro-grid – waarin waterstof, batterijen en brandstofcellen worden gecombineerd tot een power-plant – biedt een nul-emissie alternatief voor het gebruik van diesel en verbrandingstechniek in de generatorenmarkt. Zo worden bouwplaatsen, festivals, en andere stationaire toepassingen die van diesel afhankelijk zijn straks ook onderdeel van onze energietransitie. Daarmee doet Nedstack haar slogan ’to be sure’ eer aan – alleen door in real life op grote schaal te testen, weet je zeker of je innovatie klaar is voor de markt.

Uiteraard staat Connectr zij aan zij met Nedstack tijdens deze eerste testfase. We heten partijen van harte welkom om te komen kijken, of om na november gebruik te maken van deze unieke test- en demo-locatie.

In de video hieronder zijn Nedstack en Venema actief op het Energy Demo Field van Connectr:

Bron: CONNECTR – Energy innovation

Verkenning waterstof backbone IPKW: op de toekomst voorbereid!

Waterstof wordt gezien als een onmisbare schakel in de energietransitie en is daarom niet meer weg te denken in de energiemix van de toekomst. Hoe waterstof zal worden ingezet en op welke schaal is echter nog een cruciaal vraagstuk. Daarom zien we nog een sterke ontwikkeling van veel verschillende waterstof toepassingen voor de industrie, mobiliteit en gebouwde omgeving.

De ontbrekende schakel voor deze ontwikkeling is de 24/7 beschikbaarheid van waterstof in een toegankelijke distributieleiding (‘backbone’) voor de uitvoering van innovatieprojecten, pilots en demo’s. Ook voor het opschalen van marktrijpe producten is dit cruciaal, omdat het gebruik van waterstof over de weg via ‘tube trailers’ niet kosteneffectief is. Bovendien onderscheidt een dergelijke distributieleiding zich ten opzichte van de waterstofleidingen in de grote chemische clusters (Eemshaven, Rijnmond, Zeeuws-Vlaanderen, Chemelot) waar waterstof als grondstof wordt ingezet en ten opzichte van infrastructuur die er is voor fundamenteler onderzoek van lage TRL niveaus.

Industriepark Kleefse Waard in Arnhem is de thuisbasis voor maakbedrijven in onder andere de elektrochemie, die nationaal en internationaal toonaangevend zijn in de waterstoftechnologie, waarbij de afgelopen jaren tientallen miljoenen geïnvesteerd is in de productie- en testfaciliteiten op het gebied van elektrolyse, brandstofcelsystemen en opslagtechnologie.

IPKW is daardoor goed gepositioneerd om deze ontbrekende schakel in te vullen door een toegankelijke waterstof distributieleiding te faciliteren die bestaande producenten en gebruikers op het terrein, zoals Hygear, Nedstack, Hyet, HyMove, Elestor en het HANwaterstoflab als shared facility vanuit Connectr, aan elkaar kan verbinden. Voor Nedstack brengt dit bijvoorbeeld de ambitie een stap dichterbij om uit te groeien tot Fuel Cell Giga Factory. Bovendien biedt dit gelegenheid voor nieuwe partijen om hier flexibel op aan te sluiten en daarmee onderdeel te worden van het ecosysteem dat Connectr en Kiemt ondersteunen bij het aanjagen van energie sleuteltechnologieën.

Hiermee ontstaat een aantrekkelijke testomgeving voor ‘fieldtests’ van op waterstof gebaseerde systemen. Dit kan variëren van waterstof cv-ketels voor de gebouwde omgeving, zwaar vervoer tot integrale Power2Power installaties voor mobiele of stationaire toepassingen. Ook biedt dit kansen voor Veolia als utiliteit operator van het energiesysteem op IPKW om ervaring op te doen met de aanleg en het beheer van waterstof netwerken in de energiemix.

Met dit doel voor ogen slaan IPKW, HyGear, Nedstack, Veolia, Connectr en Kiemt de handen ineen om de business case en randvoorwaarden van een waterstof distributieleiding te verkennen en uit te werken tot een plan voor realisatie. Daarmee wordt de eerste stap gezet voor het maximaal bedienen van het maatschappelijk vraagstuk over waterstof als onderdeel van de energiemix en zijn we op de toekomst voorbereid!

Label: waterstof