Terugblik op de Early Morning Talk ‘Van het gas af wordt makkelijker’
Op 4 april vond weer een Early Morning Talk plaats, waarin werd gediscussieerd over de uitdagingen van het verduurzamen van woningen en het overstappen van aardgas naar duurzame alternatieven. Met 3,4 miljoen mensen in de provincies Gelderland en Overijssel die wonen in 1,5 miljoen huizen, is het verminderen van aardgasgebruik een cruciale stap om de CO2-uitstoot te verminderen en klimaatdoelstellingen te behalen.
Tijdens de Early Morning Talk werden verschillende projecten besproken, waaronder het RAAK project “Zon als Bron voor de Warmtepomp”, dat onderzoekt hoe zonne-energie kan worden gebruikt als bron voor warmtepompen. Er werd gekeken naar verschillende mogelijkheden om woningen aardgasvrij te maken, zoals het gebruik van warmtepompen of waterstof als alternatieven voor aardgas.
Een van de uitdagingen die werd besproken, was de scholing van monteurs en installateurs om de transitie naar aardgasvrije verwarmingssystemen te versnellen. Het is essentieel om voldoende goed opgeleide professionals te hebben die bekend zijn met de nieuwe technologieën om de verduurzaming van woningen te realiseren.
In de live chat tijdens de uitzending werden er vragen gesteld die niet aan bod kwamen in de discussie. De vragen en antwoorden zijn hier te vinden.
‘De urgentie van circulaire zonnepanelen’ dat was het thema van de Early Morning Talk op dinsdag 8 februari 2022 tijdens de week van de Circulaire Economie. Gastheer Luc kikkert nam ons mee in een gesprek met verschillende partners uit het Kiemt netwerk over waarom circulaire zonnepanelen nu zo van belang is en hoe we dit kunnen bereiken.
De boodschap van Luc was duidelijk, zonnepanelen gebruiken een hoop schaarse grondstoffen en zorgen voor veel afval op termijn. Willen we over een aantal jaren niet op een enorme afvalberg zitten moeten we nu nadenken over hoe wij aan deze grondstoffen komen, hoe zonnepanelen geproduceerd worden en ‘last but not least’: hoe introduceren we circulariteit.
Een uitdaging om op te lossen
Martijn Bruil, Projectleider Elektriciteit bij Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen ging van start met het verdiepen van deze vraag. Want zij hebben een flinke zoektocht voor de boeg voor het opzetten van 1000 hectare circulaire zonnepanelen. Hier haakte Esther Zondervan-van den Beuken, programmaleider Circular Plastics bij TNO mooi op in. En benadrukte dat er meer focus moet komen op de recycling tijdens het ontwerpen van zonnepanelen. Max Middelman, Business development manager bij HyET Solar, ging in op het productieproces van de panelen. Aanvullend beleid kan hierbij helpen, meende Esther en Eefke Schramade, Transitiemanager circulaire maakindustrie bij Provincie Zuid-Holland, bevestigde dat. Zij gaf een aantal mooie voorbeelden en hoe zij als provincie een netwerk hebben opgebouwd om bedrijven te helpen.
Tijdens de uitzending gingen de gasten nog veel dieper in op deze onderwerpen en werden er ook vragen uit de chat beantwoord. Wil je de volledige show terugkijken? Dan kan dat hieronder:
Chatvragen
Tijdens de life uitzending proberen we uiteraard zoveel mogelijk vragen uit de chat direct te beantwoorden. Maar helaas kon niet alles aan bod komen. Daarom hebben wij de chatvragen nog later voorgelegd aan de sprekers. Hun antwoord vind je hier.
Ontdek wat we al weten of gebeurd rondom Circulair & energietransitie, FairSolar netwerk?
Afgelopen dinsdag 20 april gingen wij weer live met onze inhoudelijke talkshow die deze keer ging over Toekomstbestendige Zonneparken. Onze directeur Luc Kikkert ging in gesprek met Maarten Kole van Dirkzwager legal & Taks NV, Paul Raats van DNV Energy Systems, Jeroen Sluismans van Wageningen University & Research en Gerjan Wubs van Groenleven.
Het was een inspirerende uitzending over de uitdagingen en kansen bij zonneparken van de toekomst. Er werd gesproken over onderzoek, mogelijke dubbele functies van zonneparken, opslag en wetgeving.
Kijk hieronder de uitzending terug:
Vragen uit de livechat
Tijdens de livechat is er enthousiast gereageerd. Een aantal vragen zijn al aan bod gekomen tijdens de uitzending. De antwoorden op de nog niet behandelde vragen hebben wij hieronder op een rij gezet.
Vragen beantwoord door Paul Raats:
Wat is het aantal zonnepanelen of kWp per ha dan (gemiddeld)?
Het varieert van plaats tot plaats en van systeem layout /configuratie maar voor de nederlandse parken is een getal van 1000 kWp per hectare een aardige en handige vuistregel.
Waarom niet meer zonnepanelen op bedrijfsgebouwen?
Zonne installaties op (bedrijfs)gebouwen zijn onder andere vanuit het perspectief van land- en ruimte gebruik zeer aan te raden en alle support daarvoor verdient onconditionele aanmoediging.
Zoals NL ook meer dan genoeg ruimte heeft op zee voor windenergie kunnen daar ook drijvende zonneparken gerealiseerd worden volgens TNO onderzoek. Te duur?
Er is vooralsnog geen sterke reden om aan te nemen waarom dat niet zou gaan of passen. Offshore floating PV staat nu nog in de (kleine) kinderschoenen; er moeten techno-economische stappen worden gemaakt en ook op het gebied van ecologie (o.a. effect op het [onder]waterleven) zijn er onbekenden die goed onderzocht moeten worden.
Vragen beantwoord door Maarten Kole:
De huur voor de grond zal ook minder zijn bij gecombineerd gebruik. Dat compenseert toch de verminderde opbrengst?
Het is inderdaad logisch om bij gecombineerd gebruik een lagere huur/retributie voor het gebruik van de grond door de exploitant van het zonne-energie systeem af te spreken, maar dat zal zeker niet de volledige verminderde opbrengst compenseren.
Vragen beantwoord door Jeroen Sluijsmans:
Dubbel ruimtegebruik is ook delen van opbrengsten en delen van risico’s. Hoe kijkt u daar tegenaan?
De vraag is niet specifiek gesteld, en dat maakt beantwoording lastig. Het kan immers gaan om allerlei maatschappelijke kosten, baten en risico’s. Misschien doen we er goed aan om een insteek te kiezen, dat het betreffende gebied er beter van wordt. En dan weten de betrokken ontwikkelaar, bewoners, agrariërs, natuurorganisaties en gemeente in het ontwikkeltraject vast en zeker die opbrengsten en risico’s te benoemen en met elkaar af te wegen. Dat vraagt dan wel om een coöperatief planproces, zoals in Energietuinen. https://www.energietuinen.nl/
Moet je bij de business case niet alleen rekening houden met de energie opbrengst maar ook kijken naar de waarde voor de natuur of landbouw?
Jazeker. We hebben in ons dichtbevolkte land te maken met majeure opgaves om de energie- en voedselproductie te verduurzamen en de biodiversiteit te herstellen. Op het snijpunt van die opgaves komen mensen in beweging, en dat is ook de koers van ons onderzoek. Wereldwijd wordt er al veel geïnvesteerd in de combinatie van zonnepanelen een landbouw (agrivoltaics). We zullen samen met onze agrariërs moeten ontdekken hoe dat in ons agrarisch landschap past. Uit praktijkvoorbeelden blijkt dat zonneparken via het ontwerp en het beheer een rol kunnen spelen in biodiversiteit herstel. Recent hebben we biodiversiteit op 25 bestaande zonneparken gemonitord en het voorbeeld dat ik noemde met Zonnepark De Kwekerij in Hengelo (Gld) is hoopgevend: https://research.wur.nl/en/publications/verkenning-van-bodem-en-vegetatie-in-25-zonneparken-in-nederland-
Vragen beantwoord door Gerjan Wubs:
Dubbel ruimtegebruik is ook delen van opbrengsten en delen van risico’s. Hoe kijkt u daar tegenaan?
Daar ben ik het mee eens. Zonder het delen van de opbrengsten en het delen van de risico’s zouden beiden partijen weinig stimulans hebben tot dubbel ruimtegebruik.
In het geval van agriPV is het risico voor de fruitteler dat het systeem een lange periode op zijn land moet blijven staan. In deze periode kan hij niets anders met zijn land doen dan fruit telen of het land verhuren aan een andere fruitteler. Voor ons is het risico dat de fruitteler stopt met het telen onder de zonnepanelen, wat als gevolg heeft dat we een deel van de inkomsten missen. Aan ons is het dan om een andere fruitteler te vinden die bereid is onder de zonnepanelen fruit te telen.
Voor ons levert het agriPV zonnestroom op. Voor de fruitteler levert het systeem enorm veel voordelen op:
Duurzame en robuuste bescherming voor de gewassen, bestand tegen elk weertype. Geen zorgen meer om een stormen of hagelbuien en minder last van extreme hitte
Geen investering in kostbare (conventionele) teeltondersteunende voorzieningen
Geen arbeid aan het monteren en demonteren van het plastic/folie
Geeft het bedrijf een duurzame uitstraling
Stabieler klimaat (lagere maximumtemperaturen en hogere minimumtemperaturen)
een gedeelte van de stroom zal omgeleid worden naar uw bedrijf; hiermee behaalt de fruitteler jaarlijks financieel voordeel en verduurzaamt het zijn bedrijf
De huur voor de grond zal ook minder zijn bij gecombineerd gebruik. Dat compenseert toch de verminderde opbrengst?
De grond waarop het agriPV systeem komt te staan is in de meeste gevallen eigendom van de fruitteler zelf. Daarmee hoeft de fruitteler geen huur te betalen. De productie is niet veel minder dan bij traditionele regenkappen. Daarnaast zorgen de zonnepanelen voor een robuuste bescherming tegen extreem weer. Denk hierbij aan stormen, hagelbuien of extreme hitte. Bij onze rode bessen proef die we vorig jaar gedaan hebben in samenwerking met de Wageningen University & Research zagen we een hogere productie onder de panelen, dan onder de traditionele regenkappen. Een deel van de rode bessen was beschadigd door hagel.
Moet je bij de business case niet alleen rekening houden met de energie opbrengst maar ook kijken naar de waarde voor de natuur of landbouw?
Idealiter zouden we ook kijken naar natuur en/of landbouw in de business case. Helaas zijn er nog geen enorme subsidies die een significant verschil maken op de business case van agriPV.
Q&A van de Early Morning Talk ‘Van ketens naar kringlopen’
Dinsdag ochtend 2 februari om stipt 8:00 uur gingen wij weer live met onze Early Morning Talk! Samen met onze gastheer Luc Kikkert gingen wij in gesprek met Willem Huntink, Mark van der Eijnden, Koen Kraesgenberg, Gerard Weernink en Erik Schalk. De Early Morning Talk stond in het teken van circulair ondernemen met als thema ‘Van ketens naar kringlopen’ waarbij een extra impuls werd gegeven aan de economie van de toekomst. Heb je de uitzending gemist? Kijk hem dan hier terug!
Tijdens de live uitzending werden er ook vragen gesteld. De antwoorden kun je hieronder vinden.
“Pakt DuraVermeer ‘belemmeringen wet/regelgeving’ op voor gesprek (event. via branche-org) met de landelijke overheid?”
Ja, Dura Vermeer is aangesloten bij meerdere samenwerkingsverbanden (bijv. Cirkelstad en Madaster) waarbij ze in dialoog gaan met gemeenten, provincie, het rijk en andere overheidsinstanties om gezamenlijk belemmeringen en kansen in wet- en regelgeving te benoemen
“Hele mooie voorbeelden van circulaire economie en hergebruik. Hoe is de kosten opbouw?”
Alliander is en blijft eigenaar van het pand. Diverse onderdelen in het nieuwe pand zijn ‘as a service’ zoals de armaturen, waarbij Alliander betaald voor licht en niet voor de lampen zelf.
“Voor Dura Vermeer: Betaalt Alliander de prijs voor de verduurzaming? of is een eerlijke ook een keten verantwoordelijkheid?”
Alliander betaald de prijs voor verduurzaming en blijft ook eigenaar van het pand. Wel wordt er voor diverse onderdelen een ketenverantwoordelijkheid genomen door middel van ‘as a service’ contracten.
“Weten jullie met alle projecten welke hoeveelheid CO2 jullie besparen of opslaan?”
We zijn bij Dura Vermeer in staat om voor onze bouwlogistiek en bouwplaatsinrichting de CO2 en de stikstofuitstoot te meten, te monitoren en sterk te reduceren door bijvoorbeeld juist in time aanleveren van materialen, het gebruik van een bouwlogistieke hub en het gebruik van elektrisch materieel.
“Hoe wordt er omgegaan met accu’s bij Road2Work?”
Accu’s worden bij ons eerst getest of dat ze nog over voldoende capaciteit beschikken. Zijn de accu’s te oud / zwak dan worden ze gerecycled.
Op de hoogte blijven van circulaire economie en energietransitie
Je aanmelding kan niet worden bewaard, probeer het nogmaals.